Αφορμή για το παρόν σημείωμα αποτέλεσαν αναφορές (1) και σχολιασμοί οικονομικών "σελίδων" στο διαδίκτυο σχετικά με τον απολογισμό των προγραμμάτων στήριξης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων από το ΤΕΜΠΜΕ για το 2010:
"Τα δύο φιλόδοξα προγράμματα του ΤΕΜΠΜΕ, για την παροχή ρευστότητας προς εξόφληση υποχρεώσεων των επιχειρήσεων σε προμηθευτές, ταμεία και εφορίες, με την εγγύηση του δημοσίου, έχουν αποτύχει παταγωδώς. Τους τελευταίους μήνες, μέχρι και τις 13 Αυγούστου, δόθηκαν με εγγυήσεις του ΤΕΜΠΜΕ μόνο 193 δάνεια συνολικά και από τα δύο προγράμματα που εφαρμόζονται, συνολικού ύψους 12 εκατ. ευρώ, ποσό που σε άλλες εποχές έδιναν οι τράπεζες σε λίγες ώρες!"(2)
Είναι πραγματικά θλιβερό να διαπιστώνει κανείς πως ένα επιτυχημένο και ζωντανό πρόγραμμα μπορεί να οδηγηθεί στην απαξίωση και την αποτυχία. Ιδίως καταμεσής της χειρότερης οικονομικής κρίσης που διέρχεται η χώρα, όταν η έλλειψη ρευστότητας "πνίγει" το επιχειρείν και τα "λουκέτα" μετατρέπονται σε καθεστώς, ενώ η ανεργία καλπάζει με πρωτόγνωρους ρυθμούς.
Θα ήθελα να υπενθυμίσω πως όταν το πρόγραμμα Στήριξης Μικρομεσαίων του ΤΕΜΠΜΕ πρωτοξεκινούσε (παράλληλα με την έναρξη της κρίσης) τον Δεκέμβριο του 2008 ο αρμόδιος τομεάρχης του ΠΑΣΟΚ κος Χρυσοχοΐδης δήλωνε στις 19 Δεκεμβρίου του 2008 (3) "...με λύπη μας διαπιστώνουμε ότι πρόκειται περί μιας τεράστιας φούσκας" προβλέποντας μάλιστα πως "θα αρκούσε να καλύψει περίπου 600 έως 700 επιχειρήσεις".
Όταν σε 1 μόλις μήνα λειτουργίας του προγράμματος είχαν χρηματοδοτηθεί οι πρώτες 739 επιχειρήσει ο κος Χρυσοχοΐδης επανήλθε δριμύτερος δηλώνοντας στις 21 Ιανουαρίου του 2009 (4): "...το πρόγραμμα όλο αντιμετωπίζει μια παταγώδη αποτυχία σε ό,τι αφορά τη ροή του χρήματος προς την πραγματική οικονομία".
Το πρόγραμμα ΤΕΜΠΜΕ τον Αύγουστο του 2009 (σε 8 δηλαδή ουσιαστικούς μήνες λειτουργίας του) είχε εγγυηθεί 50.034 δάνεια προς ισάριθμες επιχειρήσεις, αξίας 4.824.078.315,74 €, διασφαλίζοντας μέσω των όρων του 200.000 θέσεις εργασίας.
Είναι, επίσης, σημαντικό να τονιστεί ότι η διεκπεραίωση όλου αυτού του τεράστιου όγκου φακέλων σε ένα τόσο σύντομο χρονικό διάστημα, υλοποιήθηκε από έναν "δημοσίου χαρακτήρα" οργανισμό όπως το ΤΕΜΠΜΕ, στελεχωμένο από μόλις 40 άτομα. Αξίζει, μάλιστα, να σημειωθεί πως από την στιγμή που οι τράπεζες έστελναν τα αιτήματά τους, το ΤΕΜΠΜΕ ανταποκρινόταν άμεσα, εγκρίνοντας ή απορρίπτοντας τις εγγυήσεις σε 1 μόλις εργάσιμη μέρα! Η εξαιρετική αυτή απόκριση, από την μία, και η δυνατότητα ταχείας επεξεργασίας όλου αυτού του όγκου δεδομένων, από την άλλη, ήταν εφικτή χάρις στο (customized) λογισμικό, που είχε αναπτυχθεί εσωτερικά (in house), χωρίς δηλαδή να ακολουθηθεί η - τόσο συνηθισμένη για το δημόσιο - χρονοβόρα και ενίοτε δαπανηρή διαδικασία προμήθειας και ανάθεσης σε εξωτερικό οίκο.
Η επιτυχία του προγράμματος δεν διέφυγε της προσοχής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Το πρόγραμμα χαρακτηρίσθηκε ως benchmarking project και από την αρμόδια επίτροπο κα Χούμπνερ η οποία στις 25 Φεβρουαρίου του 2009 (5) δήλωνε: "Το πρόγραμμα ΤΕΜΠΜΕ μπορεί να αποτελέσει καλό παράδειγμα και για άλλα κράτη μέλη καθώς λειτουργεί επιτυχώς και διευκολύνει την πρόσβαση στη χρηματοδότηση."
Επιπλέον, με καίριες και αστραπιαίες παρεμβάσεις της τότε αρμόδιας πολιτικής ηγεσίας του ΥΠΑΝ (κκ Κ. Χατζηδάκη και υπογράφοντα) στην ΕΕ, τον Μάρτιο του 2009, εξασφαλίσθηκε η έγκριση της 2ης φάσης του προγράμματος εισάγοντας μάλιστα μια νέα διαδικασία που να μην επιβαρύνει το έλλειμμα και το χρέος της χώρας.
Σήμερα, έναν μόλις χρόνο μετά, η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ έχει καταφέρει ουσιαστικά να αδρανοποιήσει το πρόγραμμα. Από τις 8 Μαρτίου του 2010 (6) που η Υπουργός Ανταγωνιστικότητας κα Κατσέλη εξήγγειλε τις νέες φιλόδοξες δράσεις του προγράμματος ύψους 2 δις ευρώ, μέχρι σήμερα, τον Αύγουστο του 2010, το ταμείο έχει εγγυηθεί μόλις 193 δάνεια αξίας 12 εκ. €!
Ένας βασικός λόγος της αποτυχίας του προγράμματος είναι η αδυναμία της κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ να διαπραγματευθεί με τις Τράπεζες ένα αξιοπρεπές επιτόκιο δανεισμού. Ενώ δηλαδή το 2009 τα δάνεια μέσω του ΤΕΜΠΕ επιβαρύνοντας με επιτόκιο euribor + 2,1 μονάδες (καταλήγοντας σε επιτόκια της τάξεως του 4% έναντι 7-8% που παρείχαν οι τράπεζες), στο τρέχον πρόγραμμα το επιτόκιο συμφωνήθηκε στο euribor + 6 μονάδες (καταλήγοντας σε επιτόκια της τάξεως του 8-9% έναντι 7-8% που παρέχουν οι τράπεζες). Επιπλέον, η προμήθεια του ΤΕΜΠΜΕ αυξήθηκε σε 6 έως 8 φορές της προμήθειας που ίσχυε πριν.
Ένας δεύτερος ουσιαστικός λόγος αποτυχίας του προγράμματος είναι η αδυναμία της σημερινής κυβέρνησης να κινητοποιήσει τις τράπεζες, ώστε να προωθούν ενεργά το πρόγραμμα στους πελάτες τους. Για την επίτευξη αυτού του, κρίσιμου για την επιτυχία του προγράμματος στόχου, απαιτείται "μαεστρία" και "διαπραγματευτική" δεινότητα. Στις αρχές του 2009 οι τράπεζες ουσιαστικά "μπλόκαραν" το πρόγραμμα, προωθώντας τα δικά τους δάνεια, αφού δεν τους απέδιδε τα περιθώρια κέρδους που επιθυμούσαν. Αυτό άλλαξε με τον σχεδιασμό και την εφαρμογή μιας συγκεκριμένης στρατηγικής από την πολιτική ηγεσίας του ΥΠΑΝ, που υλοποιήθηκε μέσα από επίμονες και συστηματικές διαπραγματεύσεις με τους εκπροσώπους των τραπεζικών ιδρυμάτων, επιτυγχάνοντας στην αρχή την μερική και στην συνέχεια σχεδόν την πλήρη συμμετοχή όλων των τραπεζών. Κάτι που γίνεται εμφανές εκ τους αποτελέσματος αλλά και προκύπτει αβίαστα από μια προσεκτική μελέτη της μεταβολής των δεικτών του προγράμματος σε μηνιαία βάση. Με λίγα λόγια, το θετικό αποτέλεσμα των πρώτων φάσεων του προγράμματος ΤΕΜΠΜΕ δεν ήταν ένα τυχαίο γεγονός, αλλά επετεύχθη ως προϊόν ευφυούς σχεδιασμού, προσπάθειας και συστηματικής εργασίας της πολιτικής ηγεσίας του ΥΠΑΝ, της διοίκησης των τραπεζών, και, φυσικά, της διοίκησης και στελεχών του ιδίου του ΤΕΜΠΜΕ.
Τα 193 δάνεια του 2010, δεν αποτελούν μόνον δείκτη αποτυχίας των προγραμμάτων χρηματοδότησης των μικρών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων από το ΤΕΜΠΜΕ, αλλά κυρίως δείκτη της κυβερνητικής προσπάθειας, εργατικότητας, επιμονής, ικανότητας και ευφυΐας. Ας μου επιτραπεί να μην αποδώσω χαρακτηρισμούς γι' αυτή την πολιτική, είναι κάτι που άλλωστε αποφεύγω. Το σίγουρο είναι πως τα σχόλια του κου Χρυσοχοΐδη για το πρόγραμμα ΤΕΜΠΜΕ αποδείχτηκαν τελικά εύστοχα, αναφορικά όμως με τα αποτελέσματα το έργου της δικής του κυβέρνησης.
Αναφορές:
(1) http://www.kerdos.gr/default.aspx?id=1315418&nt=103
(2) http://www.banksnews.gr/portal/home-page/124-top-story/981----lr------
(3) http://news.in.gr/economy/article/?aid=969540
(4) http://www.chrisochoidis.gr/2009/01/20/o-plithorismos-peftei-i-akribeia-menei
(5) http://www.ypan.gr/c_announce/45_5181_cms.htm
(6) http://loukakatseli.gr/que/node/721
----------------------------------------------------
* Ο Δρ. Γεώργιος Ι. Αναστασόπουλος είναι Διευθύνων Σύμβουλος στο Forum για την Ελλάδα και διετέλεσε ΓΓ Επικοινωνιών και ΓΓ Βιομηχανίας την περίοδο 2007-2009.
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου