Κρίση ή… Ευκαιρία;

Του Δρ. Γεωργίου Ι. Αναστασόπουλου,

Τους τελευταίους μήνες, η χρηματοπιστωτική κρίση έχει μονοπωλήσει το ενδιαφέρον σε όλο τον κόσμο. Οι λόγοι για τους οποίους οδηγηθήκαμε σε αυτήν είναι λίγο-πολύ γνωστοί, ενώ άγνωστα – αλλά εξαιρετικά δυσοίωνα – παραμένουν το εύρος και η διάρκεια των επιπτώσεων, στην παγκόσμια και εγχώρια αγορά. Σε αυτό το εντεινόμενο κλίμα καταστροφολογίας με το συνεχιζόμενο αναμάσημα των αιτιών και την πιθανολογία για τις επιπτώσεις, ελάχιστοι είναι αυτοί που έχουν το θάρρος να αντιταχθούν. Ελάχιστοι είναι αυτοί που τολμούν να εξετάσουν το ζήτημα από μία άλλη πλευρά και που στρέφουν το βλέμμα στην επόμενη μέρα επικεντρώνοντας, με διαύγεια, στις νέες προοπτικές που παρουσιάζονται.

Γιατί – όσο «τολμηρό» κι αν ακούγεται υπό τις παρούσες συνθήκες – υπάρχουν ευκαιρίες. Αρκεί να ανατρέξουμε στη σημασία της λέξης «κρίση». Στην κινέζικη γραφή, η λέξη «κρίση» αποτελείται από δύο συνθετικά: την κρίση και την ευκαιρία. Η κρίση, δηλαδή, για τους Κινέζους έχει διττή σημασία – από τη μία συμβολίζει την αστάθεια και τον κίνδυνο, ενώ από την άλλη αντιπροσωπεύει μία νέα οπτική, μία νέα δυνατότητα. Στην ελληνική γλώσσα, επίσης, η λέξη «κρίση» έχει πολλές σημασίες. Κρίση είναι η κορύφωση μίας παθολογικής κατάστασης, αλλά και η ικανότητα για ανάλυση και εξαγωγή νηφάλιων συμπερασμάτων. Ο συνδυασμός αυτών των ερμηνειών, ίσως θα μπορούσε να είναι και η αρχή, σύμφωνα με την οποία αξίζει να κινηθούμε, σε αυτή την κρίσιμη στιγμή: ενδελεχής ανάλυση και ψύχραιμη αξιολόγηση, μετεξέλιξη της κρίσης σε ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης.

Το πρόσφατο παράδειγμα της αποκρατικοποίησης της Ολυμπιακής είναι χαρακτηριστικό. Το μήνυμα από όλη αυτή την ιστορία είναι ότι...
 – παρά την κακή κατάσταση της εταιρίας και τα αρνητικά σχόλια και επιφυλάξεις που έτυχε το σχέδιο της κυβέρνησης – το αποτέλεσμα απέδειξε ότι υπήρχε μία ευκαιρία για όσους ήταν σε θέση να τη διακρίνουν και βέβαια να την αδράξουν, με όραμα, τόλμη και επιμονή.

Άλλωστε, το ίδιο συνέβη με το Κραχ του 1929 και την πετρελαϊκή κρίση στις αρχές της δεκαετίας του ’70. Χωρίς αμφιβολία, λοιπόν, τόσο τα συστήματα, όσο και οι άνθρωποι, τελικά, θα επιζήσουν από αυτή τη δύσκολη οικονομική συγκυρία. Γι’ αυτό και η κρίση αυτή θα πρέπει να αποτελέσει μία νέα αφετηρία και όχι το τέρμα της διαδρομής. Μία νέα πρόκληση που θα κρίνει την ικανότητα να μαθαίνουμε από τα λάθη μας, την ευελιξία να χειριστούμε τα σημερινά – όσο δυσάρεστα κι αν είναι – δεδομένα, την ταχύτητα να επισπεύσουμε διαρθρωτικές αλλαγές και την αποφασιστικότητα να χαράξουμε μία νέα πορεία σε χρηματοοικονομικό, πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο.

Και βέβαια δεν υπάρχουν μαγικές συνταγές, ούτε εύκολες λύσεις στην πορεία προς την ανάκαμψη. Υπάρχει ένα μεσομακροπρόθεσμο στρατηγικό σχέδιο, που θα ενεργοποιήσει και θα αξιοποιήσει υγιείς κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές δυνάμεις, συστήματα και ανθρώπους.

Για να το πετύχουμε αυτό, καταρχάς, θα πρέπει να προσανατολιστούμε σε ένα σταθερότερο και ασφαλέστερο πλαίσιο οικονομικής δραστηριότητας, που, παράλληλα, όμως, θα δίνει νέα πνοή στον επιχειρηματία, τον καταναλωτή, τον πολίτη. Ένα πλαίσιο που θα στηρίζεται σε ισχυρούς, αξιόπιστους θεσμούς και εύρυθμη λειτουργία των χρηματοπιστωτικών και επενδυτικών οργανισμών, χωρίς ασφυκτικό κρατικό παρεμβατισμό, χωρίς προστατευτισμό και χωρίς υπερβολικές ρυθμίσεις, που καταστέλλουν την οικονομική δραστηριότητα. Προς αυτή την κατεύθυνση, η κυβέρνηση έχει εξαγγείλει μία σειρά μέτρων, με κύριους στόχους το νοικοκύρεμα των δημόσιων οικονομικών, αλλά και το συγκερασμό μίας αναπτυξιακής στρατηγικής με κοινωνικό χαρακτήρα. Το Υπουργείο Ανάπτυξης έχει καταθέσει και ήδη υλοποιεί μία συγκροτημένη πρόταση που στηρίζει την πραγματική οικονομία, ενισχύει την αγοραστική δύναμη των μικρομεσαίων στρωμάτων, προωθεί ένα νέο αναπτυξιακό πρότυπο με αιχμή την πράσινη ανάπτυξη, αξιοποιεί πλήρως τα κοινοτικά κονδύλια και επενδύει στη νέα κοινωνία της γνώσης.

Ταυτόχρονα, η βαθιά αμφισβήτηση, που κυριαρχεί, δε θα πρέπει να οδηγήσει σε μηδενισμό, απαξίωση των πάντων, ισοπεδωτικές αντιλήψεις και συμπεριφορές. Πρωταγωνιστικό ρόλο σε αυτή τη νέα πορεία θα διαδραματίσει η ανάδειξη μίας ισχυρής κοινωνίας πολιτών που θα επιζητά τη λειτουργία της κοινωνίας κάτω από την κυριαρχία του ορθού λόγου με νέους γνωστικούς, αξιακούς και συναισθηματικούς προσανατολισμούς, οι οποίοι θα μας επιτρέψουν να δούμε κατάματα τις παθογένειες, τις ανεπάρκειες και τις ελλείψεις μας:

Ο οχαδερφισμός θα πρέπει να δώσει τη θέση του στην ομοψυχία και τη σκληρή δουλειά.

Το προσωπικό συμφέρον να παραμεριστεί για το συνολικό.

Στο όνομα της καθολικής προσπάθειας, οι συντεχνιακές διεκδικήσεις, τα κεκτημένα και τα «προνόμια» να παραμερίσουν και όλοι μαζί – ηγεσία, κοινωνικοί εταίροι, επιχειρηματική κοινότητα και πολίτες – να κινητοποιηθούν και να «σηκώσουν τα μανίκια».

Όλοι έχουμε μερίδιο ευθύνης και όλοι μπορούμε και οφείλουμε να είμαστε μέρος της λύσης, παραφράζοντας ένα παλιό slogan.

Τώρα, είναι η στιγμή που θα πρέπει να πάρουμε υπολογισμένο ρίσκο και να καινοτομήσουμε, χωρίς γκρίνιες, μεμψιμοιρία και μετάθεση ευθυνών. Ο καθένας μας θα κριθεί από την υπεύθυνη και ειλικρινή στάση που θα κρατήσει, τις σοβαρές αποφάσεις που θα λάβει και κυρίως το αποτέλεσμα της προσπάθειας. Χωρίς να γκρινιάζουμε, χωρίς να μεμψιμοιρούμε, χωρίς να μεταθέτουμε ευθύνες και χωρίς να διεκδικούμε με επαναλαμβανόμενες κενολογίες, εντυπωσιακά σχήματα λόγου, μικροπολιτικές και «φωνές» χωρίς πρόταση. Όσον αφορά στην ηγεσία, αυτή οφείλει να έχει έγκαιρη αντίληψη και συνολική επίγνωση της κατάστασης, αλλά και να καταδεικνύει συστηματικές προσπάθειες για αποτελεσματική διαχείριση και συνεργασία των εμπλεκόμενων μερών. Δεν είναι τυχαίο ότι η ελληνική κυβέρνηση αποτελεί μία από τις πρώτες που μίλησαν και πραγματοποίησαν ενέργειες για την αντιμετώπιση της κρίσης.

Όλα αυτά θα αποδειχθούν αποτελεσματικά υπό μια προϋπόθεση: Ότι είμαστε αποφασισμένοι να πιστέψουμε στον εαυτό μας και να βελτιωθούμε, να αναδειχθούμε ισχυρότεροι και όχι απλώς να επιβιώσουμε. Αποφασισμένοι να μετατρέψουμε την αδυναμία σε πλεονέκτημα και την κρίση σε ευκαιρία, πέραν από ιδεοληψίες και εμμονές. Αποφασισμένοι να παλέψουμε για ένα καλύτερο μέλλον για όλους μας.

ίναι στο χέρι μας να μετατρέψουμε αυτή την κρίση σε ευκαιρία και να βγούμε πιο δυνατοί και πιο σοφοί. Η πορεία, όμως, δε θα είναι ούτε δεδομένη, ούτε και εύκολη.

Αυτό είναι και το μεγάλο στοίχημα για όλους μας.